
سید محسن حبیبی
سید محسن حبیبی، متولد سال ۱۳۲۶، پژوهشگر، نویسنده و استاد معماری و شهرسازی اهل ایران است.فضا قبل از اینکه با ساختمان تعریف شود با ارتباط تعریف میشود.
سید محسن حبیبیفضا قبل از اینکه با ساختمان تعریف شود، قبل از اینکه با مکان تعریف شود، با ارتباط تعریف میشود. این ارتباط است که به مکان معنا میدهد و این ارتباط است که منجر به واقعه میشود و واقعه است که خیابان شاهرضا را به انقلاب تبدیل میکند. در واقع فضای شهری فضای ارتباطی است. در مقیاس جهانی، به این فضای واقعی فضای دیگری افزوده شده و آن فضای شبکه است. یعنی ارتباط از نوع دیگری شکل گرفته است که حتی نمیتوان آن را مجازی خواند. وقتی یک فرد از اتاقش، از خصوصیترین محل، با جهان ارتباط برقرار میکند در واقع یک شبکهٔ اجتماعی به وجود میآید که مطالبهٔ شبکهٔ فضایی را میکند. ارتباط شبکهای ـ یا به عبارتی ناملموس ـ تمنای فضایی را دارد که در آن لمس شود. نسل شما و نسل بعد که این ارتباط را استفاده میکند، میخواهند این فضای ناملموس را به ملموس تبدیل کنند. به عبارتی این فضای ارتباط را به فضای تماس بدل کنند. تماسی که با پنج حس قابل دریافت باشد. {…} این فضای ارتباطی را ما هنوز درک نکردهایم. در واقع ما هنوز City Planning میکنیم، اما چیزی که در واقع رخ میدهد Urban Planning است. در وضعیت کنونی باید بتوانیم ارتباطات را برنامهریزی کنیم، نه به معنای فنی آن، بلکه به معنی مکانی و فضایی آن. (در گفتگو با مینا رضایی، نویسندهٔ مجلهٔ جستارهای شهرسازی، ش 46، پاییز و زمستان 1395)
در شهری که فاقد حافظهٔ تاریخی باشد حیات مدنی و اجتماعی شکل نخواهد گرفت.
سید محسن حبیبیاگر {در شرایط فعلی کشور} دیدگاه تاریخی نداشته باشیم، در آینده همان آشفتهبازاری که الان {به آن} رسیدهایم تشدید خواهد شد. در واقع وجود یک دیدگاه تاریخی به معنای عشق به گذشته و یا حسرت گذشته نیست، بلکه برای این است که بدانیم چه عواملی ما را به وضعیت و شرایط فعلی رسانده است. با کمک آن خواهیم فهمید که به کجا خواهیم رفت. در حقیقت با استفاده از دیدگاه تاریخی و شناخت دیروز میتوانیم امروز را تبیین کنیم و فردای بهتر را به تصویر بکشیم. لذا اگر ندانیم که چرا در چنین شرایط و موقعیتی قرار داریم قادر به تخمین و برآوردی صحیح از فردای خود نخواهیم بود و گرفتار روزمرگی و نفی تاریخ خواهیم شد. شهری هم که گذشتهٔ تاریخی نداشته باشد و فاقد حافظهٔ تاریخی باشد شهری خواهد بود که همیشه حالت کارگاهی دارد و حیات مدنی و حیات اجتماعی در آن شکل نخواهد گرفت و ما شاهد یک مجموعهٔ بزرگ و گستردهٔ مسکونی خواهیم بود که فاقد ویژگیهای شهری است. (در گفتگو با حبیب جباری، نویسندهٔ مجلهٔ کتاب علوم اجتماعی، ش 39 و 40، سال 1379)