برچسب: دانشجویان

ملتی هستیم که بیشتر با کلمات و مفاهیم سر و کار داریم‌ تا‌ تصویر‌ و از قضا جهان هم به همین سمت‌ پیش‌ می‌رود‌. اگر‌ کتاب‌های‌ گرافیک‌ را باز کنید، آثار بسیار خواهید دید که تنها با خط نوشته است بخش مهم هر کار گرافیکی را خط تعیین می‌کند. کلمه فرم و شکلی جادویی دارد‌ که مخاطب را به خودش جلب می‌کند و برای خالق اثر هم جالب‌تر است. من زمانی که با خط کار می‌کنم بیشتر ارضا می‌شوم تا با تصویر. باید اضافه کنم که‌ الفبای‌ ما، به خاطر شکل ویژه‌اش، جای‌ بیشتری نسبت به الفبای لاتین برای کار کردن و خلاقیت دارد. متأسفانه به این موضوع -هم گرافیست‌ها و هم‌ دانشجویان‌مان- از این جهت که دشوار‌ است‌، به آن نمی‌پردازند. آنها می‌پندارند که چون نمی‌توانند کار کنند، پس کاربردی‌ هم ندارد، در حالی که حروف لاتین در شکل‌هایی چون مربع‌، دایره‌ و مثلث خلاصه می‌شوند و بسیار ساده‌اند‌.

با‌ خط ثلث‌ یا شکسته نستعلیق شما می‌توانید بی‌نهایت برخورد زیبایی‌شناسانه داشته باشید. کدام خط در دنیا (به جز خط چینی) وجود دارد که‌ می‌تواند‌ عواطف انسان را این‌ قدر‌ زیبا بیان کند. خط شکسته‌ی نستعلیق خطی بسیار استثنایی و ویژه است. جالب است کشورهایی که با الفبای اسلامی کار می‌کنند، تقریبا حتی می‌توانند نستعلیق را اجرا کنند که خط ملی‌ ایرانیان‌ است‌ ولی به طور شگفت‌انگیزی اصلاً طرف شکسته نمی‌روند و توانایی‌اش را ندارند. من نمی‌دانم چه سرشتی در ایرانیان بوده‌ که این خط را با این زیبایی ابداع کرده و می‌نویسند‌. (در گفت‌وگو با حمیدرضا قلیچ‌خانی، منتشر شده در کتاب ماه هنر، ش ۷۱ و ۷۲، سال ۱۳۸۳)

در این سی سال که {در دانشگاه} حضور داشتم {…} از روز اول شرط کردم که من هیچ‌گاه حضور و غیاب نمی‌کنم. به دانشجو می‌گفتم اگر علاقه‌مند هستید در کلاس حضور پیدا خواهید کرد اگر نیستید بیهوده آمده‌اید. بیایید بگویید برای چه آمده‌اید. می‌دیدم سن‌شان بالاست، می‌گفتم آمده‌اید که حقوقتان بالا برود؟ می‌گفتند بله، کارمند هستیم، آمده‌ایم که رتبه بگیریم. از آنها خواهش می‌کردم که اگر دلشان نمی‌خواهد تشریف نیاورند. گفتم نمرهٔ قبولی شما تضمین شده است. ورقهٔ حضور و غیاب را سفید تحویل می‌دادم یا همه را حاضری می‌زدم.

از نگاه دانشگاه من کلاهبرداری می‌کردم اما بقیهٔ دانشجویانم را نجات می‌دادم. که یک عده بیهوده نمی‌آمدند که وقت تلف کنند، تمام آن نود درصد باقی‌مانده علاقه‌مند بودند و روزها تا ساعت هشت شب می‌نشستند، کار می‌کردند و بیرون هم نمی‌رفتند.

آموزش هنر با حضور و غیاب و دستورات از بالا فرق می‌کند. آموزش هنر با دانشجو و هنرجو تک‌به‌تک است، کلاس بیش از پانزده نفر نباید باشد، با تک‌تک آنها باید حرف زد. با روحیات‌شان باید آشنا شد. در طول این سی سال باید تمام خلقیات دانشجویانم را می‌فهمیدم. ازدواج کرده؟ نامزد دارد؟ فرزند دارد؟ فرزند شهید است؟ جبهه رفته؟ چه آسیب‌هایی دیده است؟ کار می‌کند؟ چه کار انجام می‌دهد؟ چه حقوقی دارد؟ وقتی دیر می‌آید چرا دیر می‌آید؟ با خانواده‌اش دعوا کرده؟ از خانواده پنهان کرده که دیر می‌آید؟ اینکه اینقدر علاقه دارد کجا و چه چیز را پنهان می‌کند که می ترسد بروز کند؟ پول دانشگاه خود را چگونه تأمین می‌کند؟

من اگر اینها را نمی‌دانستم نمی‌توانستم با یک‌یک آنها مثل نزدیک‌ترین شخص به عنوان یک امانت‌دار ارتباط برقرار کنم و آنها را رشد دهم. دانشجویان هنر را باید تک‌تک فهمید، دستشان را بگیریم تا او را یک طبقه بالا ببریم. اصلاً جمعی نمی‌شود حرف زد. یک چیزی را روی تخته‌سیاه فرمول نوشت و همه آن را از بر کنند و فردا بیایند. (در گفت‌وگو با حمیدرضا صالحیه یزدی، منتشر شده در مجلهٔ چیدمان، ش ۶، سال ۱۳۹۳)

دانشجویان معماری در معرض لحظاتی هستند که در آنها احساس گمگشتگی می‌کنند، اما چنین چیزی بسیار رایج است. خودم وقتی که دانشجو بودم چنین احساسی را تجربه کرده‌ام. من همیشه به معماران جوان توصیه می‌کنم که صبور باشند. می‌گویم که سرانجام کار شما دستتان را خواهد گرفت و به مسیر خودتان خواهد برد. شما آنچه دوست دارید انجام دهید را بدون این که متوجه شوید انجام خواهید داد.

چیزی که باب {=رابرت ونتوری} همیشه به جوانان می‌گوید این است که کاملا متوجه آنچه دوستش دارید باشید و به آن احترام بگذارید. تلاش کنید که خود را در موقعیتی قرار دهید که منجر به انجام کاری شود که از آن لذت می‌برید. البته گاه به ناچار مجبور هستید کاری که دوست ندارید را انجام دهید، اما چنین کارهای نامطلوبی باید به مثابه حواشی کاری باشد که شما خواستار انجام آن هستید.

در آخر، من و باب همیشه به افراد یادآوری می‌کنیم که معماران زندگی دشواری دارند. معمار نشوید، مگر این که واقعاً آرزوی معمار شدن داشته باشید. اگر معمار شوید لازم است هرچه به دست آورده‌اید را برای معماری قربانی کنید. (در گفتگوی منتشر شده در وب‌سایت designboom، سال ۲۰۱۴)

ترکیب متداول «جنبش مدرن» را که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد باید به «جنبش مدرنیستی» اصلاح کرد. من این را تکرار می‌کنم چون پروپاگاندای مدرنیست‌ها که از طریق تصاحب جعلی واژه «مدرن» حکم‌فرماست ادعا می‌کند که مدرنیسم آن‌ها تنها شکل موجه و منطقی از مدرنیته در هنر و معماری است. آن‌ها برای یک دیدگاه کاملا حزبی و سلیقه‌ای ادعای عمومیت می‌کنند.

آن‌ها این دیدگاه را برابر با پیشرفت می‌دانند و به اشتباه اشاره می‌کنند که امروزه پرداختن به هنر و معماری سنتی بازگشت به گذشته و نابهنگام است. این ادعا حقیقتا نادرست، ایدئولوژیک، متعصبانه و غیر دموکراتیک است و قدرت و حق قضاوت و انتخاب را از عامهٔ مردم، کارفرمایان، دانشجویان و متخصصان سلب می‌کند. پروپاگاندای مدرنیست‌ها بر فضای حرفهٔ معماری، آموزش و رسانه حکمفرماست و مسئولیت این بی‌سوادی عمومی در معماری و در نتیجه خوارشدگی محیط مصنوع منحصراً بر دوش آنهاست. (در گفتگو با Mirza Mehakovic، منتشر شده در وب‌گاه tristotrojka، سال ۲۰۱۹)