برچسب: سطحی‌نگری

من آن چیزهایی که بر رویشان کار می‌کنیم و گام‌های بعدی دفترمان را از منظر آن مقصود درونی ارزیابی می‌کنم، چرا که فکر می‌کنم دنبال کردن موفقیت بدون دنبال کردن مقصود یک اشتباه است. به نظرم خطرناک هم هست. من احساس می‌کنم نسل ما انگیزهٔ بسیاری برای موفقیت دارد و این مرا برای آیندهٔ معماری نگران می‌کند، چون اشتباهات بسیاری وجود دارد که باید درست شود.

مطمئناً همهٔ ما نیاز داریم بپنداریم که {به درستی} دیده شده‌ایم. همهٔ ما نیاز داریم که فضای بیشتری را پوشش دهیم و همهٔ ما نیاز داریم که مطابق با تلاش‌هایمان پاداش بگیریم. اما من فکر می‌کنیم اگر داریم به موفقیت فکر می‌کنیم، فقط زمانی کوتاه را در نظر می‌گیریم و این یعنی داریم به موفقیت در طول زمان عمر خویش می‌اندیشیم و این نوع فکر کردن تا حدی سطحی است. این قول معروف را شنیده‌اید که «یک جامعه وقتی به بزرگی می‌رسد که مردمان پیر آن درخت‌هایی بکارند که بدانند هیچ‌گاه در سایه‌شان نخواهند نشست». (در گفت‌وگوی منتشر شده در وب‌سایت designboom، سال ۲۰۲۳)

اغلب از جانب من این‌طور نقل قول شده است که کسی نمی‌تواند تاریخ معماری را درک کند. امروز می‌خواهم آن اظهارنظر را قدرت بیشتری ببخشم و بگویم که باید تاریخ معماری را به دقت مطالعه کرد، اما به طریقی که فقط یک معمار می‌تواند. چگونه می‌توان به این مهم دست یافت؟ واضح است که تحصیلات آکادمیک مفید است. اما اعتقاد دارم تنها راه برای یک معمار که بتواند واقعاً تاریخ فضاهای معماری را مطالعه کند، بازدید از آن ساختمان‌ها و تجربهٔ فضای آنهاست. فضا را نمی‌توان به قالب عکس درآورد، حتی با اساتید عکاسی مثل استدلر با فوتوگاوا؛ عکس تنها به ضبط فرم و سطح قادر است. فضای معماری نمی‌تواند در یک متن یا توسط هیچ فیلسوف و یا منتقدی توصیف شود. درحالی که متن می‌تواند تجربه یک فضا را توصیف کند، ولی نمی‌تواند جایگزین خود آن تجربه شود، هرگز به دگرگونی یک فضا توفیق نخواهید یافت مگر آنکه بدانید آن فضا قبلاً چگونه دگرگون شده است، اگر دانش معماری خود را به تحصیلات معماری و کتاب و مجله محدود کنید، کارتان به همان اندازهٔ کاغذهای چاپ‌شده حقیر و سطحی خواهد بود. (در بیست و هفتمین سمینار Aica در توکیو، سال ۱۹۹۲، ترجمهٔ علی شهریار زرین، منتشر شده در مجلهٔ معماری و شهرسازی، سال ۱۳۷۶)

یکی از مشکلات امروز معماران از نظر من تقابل ناخوشایند میان ابتذال، از یک طرف، و نئوآوانگاردیسم از طرف دیگر است. از نظر من هر دوی اینها بد است. نئوآوانگاردیسم شبیه جدالی بی‌پایان به نفع اصالت است که مردم عادی در آن هیچ جایگاهی ندارند. و در طرف مقابل، پایین آوردن اصول زیبایی‌شناسی به وجود یا عدم وجود سقف شیب‌دار باعث ایجاد ابتذال می‌شود، طوری که شما فقط دنبال ایجاد نشانه‌هایی سطحی هستید تا طرحتان را راحت به مردم بفروشید. ابتذال و هنر پیشرو تقریبا دو سر متضاد یک بازه هستند.

در مدارس معماری هیچ‌وقت به این موضوعات پرداخته نمی‌شود. مسئله این است که چگونه بنای مسکونی بسازیم که مثلا در عین حال که برای مردم متعلق به طبقهٔ متوسط معمولی در دسترس باشد، مبتذل نباشد. چرا طبقهٔ متوسط؟ برای این که همهٔ مردم عصر چندفرهنگی در نهایت و به‌صورت برنامه‌ریزی شده، تحت تاثیر جامعهٔ رسانه‌ای ما، مدرنیزاسیون و تلویزیون، جزو طبقهٔ متوسط هستند. (در گفتگو با Ingerid Helsing Almaas نویسندهٔ وب‌سایت architecture Norway، سال 2006)

خوشبختانه انسان همیشه تشنهٔ زیبایی و دانایی است. اما مسئله آن است که با چه ظرفیتی نیازمندی‌هایش را پی‌جویی می‌کند. ظرفیت معنوی ما گنج بادآوردهٔ سنت گذشتهٔ ما نیست. به امید سنت‌ها نشستن نتیجهٔ دلخواه را به وجود نمی‌آورد. درک درست امروز نگاه آگاهانه‌ای را می‌سازد تا بتوانیم دقیق‌تر به تجربیات و سنن گذشته‌مان بنگریم و براشت‌های دقیقی را انجام دهیم.
در جامعهٔ کنونی ما متأسفانه از سنت‌ها به عنوان تزئینات سطحی زندگی استفاده می‌شود که این امر به عمق کم ذهنیات ما برمی‌گردد. بزرگترین مشکل فعلی جامعهٔ ما جهلی است که هنوز برای مبارزه با آن برنامه‌ریزی مطلوب و سنجیده‌ای نداریم و تنها دلخوشی، اشارات علاقه‌مندانه‌ای است که برای بحث و گفت‌وگو دیده و شنیده می‌شود و همین امر جرقه‌های امید به زنده ماندن ما است. (در گفتگو با محمد خزایی، منتشر شده در کتاب ماه هنر، شماره ۸۹ و ۹۰، سال 1384)