برچسب: صنعت ساختمان

از روزی که حرفه {یا صنعت ساختمان} نام [معمارِ {تحصیل‌کرده}] را ابداع کرد، هیچ‌گاه هیچ‌کاری را به خوبی زمانی که صنف سازندگان {و بنایان} وجود داشت انجام نداد. وقتی معماری به دانشکده و پلی‌تکنیک نقل مکان کرد، افولش آغاز شد. و این شرِ مدارس رسمی {معماری} است، چرا که مدرسهٔ معماری مکانی خلاقانه نیست.

مدرسهٔ معماری جایی برای بازبینی است، {…} نه جای خلاقیت، و نه پیش‌بینی و نگاه به آینده. در مدارس معماری فقط آنچه وجود دارد را می‌گیرند و کنار هم می‌گذارند، تا در کتاب‌ها ثبت و مستندسازی شود. وقتی شما این کار را بکنید همه‌چیز کهنه شده است. (در گفت‌وگو با Rupert Bickersteth، منتشر شده در وب‌سایت dezeen، سال ۲۰۲۳)

ما در عصر آیفون زندگی می‌کنیم، اما معماری و صنعت ساختمان هنوز در مرحلهٔ واکمن قرار دارد. من می‌خواهم با یواِن‌سنس {=استارتاپ فن‌آورانهٔ دفتر فن برکل} فن‌آوری‌های نوآرانه را با محیط مصنوع به طور کامل ترکیب کنم و شیوهٔ زندگی و کار مردم و رسیدن‌شان از نقطهٔ آ به نقطهٔ ب را بهبود دهم. صرفاً خود سخت‌افزار یا نرم‌افزار نیست که مرا جذب می‌کند، بلکه چگونگی کاربرد آن در معماری و طراحی شهری با هدف بهبود زندگی روزمره است {که به آن علاقه‌مندم}.

{…} من فن‌آوری در محیط مصنوع را در مقام یک معمار نظاره می‌کنم و {کار یک معمار} همواره از مردم آغاز می‌شود. به جای تمرکز صرف بر کارآیی یا بهینه‌سازی مصرف انرژی از طریق محیط‌های سازگار حسی، من فرصتی عالی برای خلق بناها و شهرهایی را می‌بینم که نسبت به انسان‌ها حساس، و {برای آنها} محسوس هستند.

من عمیقاً بر این عقیده‌ام که در آینده همهٔ دفاتر معماری تبدیل به دفاتر معماری-فن‌آوری (آرک‌تک) خواهند شد، اما فعلاً ناچاریم که راه را برای امکان‌پذیر کردن گسترش دانش و مهارت‌مان به آن سو هموار کنیم. (در گفت‌وگوی منتشر شده در مجلهٔ CLAD، ش ۲، سال ۲۰۱۸)

این که آیا معماری دچار اختلالات درونی است یا خیر موضوع پیچیده‌ای است. از یک طرف حوزهٔ معماری دچار اختلالات بی‌شماری است و از طرف دیگر این اختلالات {برای تحولات اساسی در این حرفه} کافی نیست. تعجب‌آور نیست که معماری حرفه‌ای است که تقریبا بیشتر از هر حرفهٔ دیگری از نوسانات اقتصادی تاثیر می‌پذیرد. چرخه‌های رادیکال اقتصادی امروز می‌توانند تاثیرات مخربی بر تعداد زیادی از حرفه‌ها که ناچار به همخوانی با نوسانات بازار و تصمیمات کارفرماها هستند داشته باشد. درک این مسئله خیلی مهم است که معماری، ماهیت رویه‌های آن و همچنین تعامل آن با صنعت ساخت و ساز، در برخی موارد همچنان بدون تغییر باقی مانده است. {…} آیا راهی برای اصلاح رابطهٔ میان طراحی و تولید وجود دارد؟ ممکن است راه‌هایی وجود داشته باشد که در آن ما باید آسودگی خیالمان را لحاظ کنیم؟ ممکن است پاسخ‌های سرراستی برای این سوال‌ها وجود نداشته باشد، اما اینها راهی را در برابر احتمال اختلال نشان می‌دهند که می‌توانند تاثیر سازندهٔ بالقوه‌ای بر تصور ما از فضای ساخت و ساز در آینده داشته باشند. (در گفتگو با Cathy Leff، منتشر شده در وب‌سایت مجله Cultured، سال 2017)

سیستمی که بعضی از معماران برای انتخاب یک نوع سمبل یا ایده و مفهومی ذهنی یا فلسفی به عنوان منبع الهام ایدهٔ معماری دارند، برای من خوشایند نیست. در بعضی موارد افراطی به کار گرفتن این شیوهٔ کار به جایی رسیده که مجسمهٔ چیزی را می‌سازند و اسم آن را معماری می‌گذارند. همین شیوهٔ برخورد را گاهی در سایر هنرها هم می‌بینیم مثلاً بعضیها تلاش می‌کنند تابلوهای نقاشی را تفسیر کنند، در حالی که به اعتقاد من وسيلهٔ بیان هنر نقاشی خود نقش است و احساسی که انتقال می‌دهد و اگر می‌خواست به نحو دیگری بگوید نقاشی نمی‌کرد، می‌نوشت.

به نظر من، معماری یک هنر کاربردی است. هم هنر و هم فن و به شدت با صنعت ساختمان در هم تنیده است. به همین دلیل ما در معماری نمی‌توانیم همان آزادی یک نقاش آبستره را داشته باشیم. در معماری بسیاری موانع و محدودیت‌ها وجود دارد و هنر معمار هم این است که، به رغم این موانع، اثری خلق کند که ماندگار باشد و بر ذهن‌ها تأثیر بگذارد و معروض زمان قرار نگیرد و کهنه نشود. (در گفتگو با محمدرضا حائری، منتشر شده در مجلهٔ معمار، ش 28، سال 1383)

تولید مصالح در ایران اساساً ارتباطی با زبان پیشرفتهٔ معماری ندارد. در کشورهای پیشرفته طیف مصالح به‌قدری وسیع است که برای هر زبان معماری مصالح درخور وجود دارد و در ایران امکان انتخاب به‌قدر کم است که مستأصل می‌شویم. در واقع اینجا مصالح کم نیست، مصالح فرآوری‌شدهٔ قابل نصب کم است. مصالح فقط جنس نیست، جنسی است که فرآوری و نصب می‌شود. متأسفانه این فرآیند در ایران مختل است. ما سنگ‌های خوبی داریم ولی از آنها نمی‌توانیم استفاده کنیم. سنگی خوب است که خوب پرداخت شده است و قابلیت نصب صنعتی دارد. نصب صنعتی در ایران گران تمام می‌شود و آدمی را هم که بتواند نصب صنعتی را با ابعادی که ما می‌خواهیم انجام دهد. به‌ندرت می‌توان پیدا کرد. پس سنگ فقط به صورت محدود و برای زبان‌های خاص قابل استفاده می‌شود. {…} همین امروز در اینجا ساختمان 33 طبقه را هم سیمان تخته‌ماله می‌کنند. یا مثلا نصب گرانیت هزار مسئله دارد. مهم‌ترین آن ملات است که وقتی آب می‌خورد رنگ به رنگ می‌شود. براین رفع این عیب و سبکی ساختمان باید حتماً نصب صنعتی شود. اما خیلی وقت‌ها کارفرما هزینهٔ نصب صنعتی را به پای فنی بودن پروسهٔ کار نمی‌گذارد. آن را یک نوآوری زائد می‌داند و یک اضافه‌هزینه که آن را فقط هزینهٔ زیباتر شدن ساختمان تلقی می‌کند. (در گفتگو با تویسندهٔ مجلهٔ معمار، ش 17، سال 1381)

لحظهٔ خلق را نمی‌توان آموخت. بحث خلاقیت خارج از هر دستورالعملی قرار می‌گیرد. هیچ نظام آموزشی‌ای نمی‌تواند این لحظه را آموزش دهد. مکتب باهاوس تمام کوشش خود را بر همین مسئله متمرکز کرده بود. از 1919 تا 1926 که گروپیوس به‌خاطر گرایش سیاسی از دانشکده استعفا داد هنوز دپارتمان معماری را برپا نکرده بود. چراکه معتقد بود دانشجویان هنوز آمادهٔ معماری نیستند. ایجاد کارگاه‌های متنوع و مختلف از تئاتر و سینما تا شیشه‌گری در این درسه برقرار بود تا دانشجو را آمادهٔ لحظهٔ خلق کند. هانس مایر وقتی رئیس باهاوس شد سرانجام دپارتمان معماری را گشود. امروزه تعداد انگشت‌شماری از مؤسسات آموزشی وجود دارد که می‌توان این اتصال ویژه میان معلم و دانشجو را در آنها یافت. با وجود این که امکانات فراوان است اما دیالوگ خاصی که میان معلم و دانشجو برقرار می‌شود از کیفیت دیگری برخوردار است. این دیالوگ است که همه‌چیز را می‌سازد. {…} باهاوس اگرچه پروژه‌های اجتماعی را اجرا کرد (کوشید برای حفظ مدرسه با صنعت مناسباتی بسازد) اما هرگز تعریفی از هنر ارائه نکرد. گروپیوس نسبت به خلاقیت بسیار حساس بود. معتقد بود معلم حق ندارد به دانشجو بگوید چه بکند، بلکه باید کار دانشجو را هدایت کند. ابتدا ایدهٔ او را درک و در پرواندنش کمک‌رسانش باشد و سقف آن ایده را بنمایاند. اما در اینجا و در هیچ‌کجای دیگر این شیوه رایج نیست. کمتر معلمی را می‌توان یافت که آنقدر فروتن باشد تا به‌جای تحمیل خود، تنها راهنمای طرح دانشجو شود. (در گفتگو با شروین طاهری و علی گلستانه در مجلهٔ تندیس، ش 345، اسفند سال 1395)