دسته‌ها
عبدالرضا زکایی

عبدالرضا زکایی: معماری نحوهٔ زندگی است؛ وقتی نحوهٔ زندگی تغییر کند معماری هم تغییر می‌کند

معمار تابع سفارش کارفرماست. قصری در اسپانیا ساخته شده به نام قصر الحمرا که به یکی از فرمانداران عرب مربوط بوده است. اسلام حدود هفتصد سال در این کشور حکومت کرد. این حاکم سفارش می‌دهد قصرش شبیه همان تعاریفی باشد که قرآن از بهشت ارائه می‌دهد. قرآن را به زبان اندلس ترجمه می‌کنند و به معمار می‌گویند این را بساز. یعنی آن حاکم سفارش فیزیکی به معمار می‌دهد. در بهشت آب‌ها در جریان و درختان زیبا پر از شکوفه و میوه هستند، حوریان بهشتی در آن می‌چرخند و … . معمار همین ایده را با معماری ایرانی، اسپانیایی و مراکشی تجسم می‌کند. چندین معماری ایرانی هم در آن کار می‌کردند. حاکم چهار زن داشته که برای هرکدام از آنها چهار پاویون پر از گل‌وریحان ساخته‌اند، سالنی برای گردهمایی این چهار همسر، از کنار تمام پله‌ها جوی آب گذر می‌کند، به جای حوریان مجسمه‌های زیبا در قصر گذاشته شده است. کارفرما سفارش را داده و پی کارش رفته است.

معماری، به فضا کشیدن لایف‌استایل فرد، شهر و عملکرد آدم‌هاست. معماری نحوهٔ زندگی است. وقتی نحوهٔ زندگی تغییر می‌کند، معماری هم فرق می‌کند. زمانی که ما دوران پدرسالاری داشتیم و همه بچه‌ها، نوه‌ها و نتیجه‌ها در یک جا زندگی می‌کردند، پس دورتادور خانه اتاق بود و در وسط حیاط و حوض آب و ساختمان اصلی از پدربزرگ که هم خرج خانواده را می‌داد و هم دستورات را صادر می‌کرد. وقتی این شیوهٔ زیست عوض شد، معماری ما هم عوض شد. (در گفتگو با افسانه شفیعی، منتشر شده در روزنامهٔ شرق، سال ۱۳۹۴)

دسته‌ها
عبدالحمید نقره‌کار

عبدالحمید نقره‌کار: فرمالیسم در معماری یعنی بت‌پرستی و بت‌سازی

خداوند می‌فرماید همه‌چیز در دنیا آیه و نشانه است «سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی أَنْفُسِهِمْ» یعنی هنر اسلامی باید سمبلیک و تمثیلی باشد؛ یعنی انسان را از ظاهر به باطن هدایت کند نه مثل امروز فرمالیسم در جامعه حاکم است. فرمالیسم در معماری یعنی بت‌پرستی و بت‌سازی. معماری فقط کالبد بنا، شهرت‌طلبی و بازی با فرم‌ها برایش مطرح باشد، بت‌تراش است و آن چیزی که ایجاد می‌کند بت است، بنابراین در بسیاری از شهرهای ما پر از بت و بت‌سازی شده و این عینه ظاهربینی و ظاهرفریبی است. همان‌گونه که جناب سعدی می‌گوید: «هرگز اگر راه به معنی برد/ سجده صورت نکند بت‌پرست.» ما در شهر می‎بینیم که سجده به صورت می‌کنند چون هواهای نفسانی، شکل‌ها و فرم‌های حسی و غریزی به آن‌ها تبدیل شده است و صرفا تجاری هستند. یا جناب مولانا می‌گوید: رو به معنی کوش ای صورت‌پرست تا نباشی بت‌تراش و بت‌پرست. این موضوعی است که در طراحی معماری و شهرسازی ما یعنی ظاهرسازی و حس غریزی وجود دارد زمانی هم که بت‌پرست باشی معماری وشهرسازی که هم انجام می‌دهید بت‌تراشی است. (در گفتگو با مریم علی‌بابایی، منتشر شده در وب‌گاه خبرگزاری مهر، سال ۱۳۹۷)