برچسب: پایداری

معماری باید ناتمام باشد؛ معماری می‌تواند در طول زمان تکامل یابد. درست مانند نقاشی‌های منظره‌ی چینی که بینندگان را به مشارکت و تصور کردن دعوت می‌کند، معماری باید برای تفسیر و انطباق توسط نسل‌های آینده فضایی را باقی بگذارد.

معماری نه تنها باید از حیث کالبدی با محیط اطرافش ادغام شود، بلکه باید امکان تعاملات و تفاسیر متنوع را فراهم کند تا مربوط بودن و پایداری‌اش را در طول زمان تضمین کند. (در گفت‌وگوی منتشر شده در وب‌سایت designboom، سال ۲۰۲۴)

همچون بسیاری از معماران، من در طلب {یافتن} و عرضهٔ نوعی از معماری هستم همهٔ آرزوها را از حیث پایداری، شمولیت، هنرمندانگی و زیبایی برآورده کند. اینها انواعی از جست‌وجوهای غیر ممکن هستند که من برای رسیدن به آنها تلاش می‌کنم.

ما معماران هم مسئله‌گشا هستیم و هم هنرمند. ترکیب مسئله‌گشایی و هنرمندانگی همدلانه -که در خدمت خیر عمومی است- یک کنش تعادلی چالش‌برانگیز است. هرکس باید به مکان‌های زیبا دسترسی داشته باشد. (در گفت‌وگو با Vladimir Belogolovsky، منتشر شده در وب‌سایت archdaily، سال ۲۰۲۲)

فکر می‌کنم امروزه در معماری همه می‌خواهند نشان دهند که کارشان «پایدار» است. {اما} برای من، این همان کاری است که انجام می‌دم و همیشه انجام داده‌ام. من تلاش می‌کنم که ساخت‌مایه‌ها را به کارامدترین روش ممکن به کار گیرم، من تلاش می‌کنم آنچه در بستر پروژه در دسترس است ببینم، {تلاش می‌کنم} با کارفرما برای بهترین ساخت‌مایهٔ ممکن برای پروژه مباحثه و جست‌وجو کنم. و البته ما به طراحی به روشی که مقدار زیادی انرژی برای گرمایش و سرمایش مصرف نکند فکر می‌کنیم. (در گفت‌وگو با Shumi Bose، منتشر شده در مجلهٔ PIN-UP، ش ۲۸، سال ۲۰۲۰، به نقل از وب‌سایت مجله)

به نظر من «پایداری» واژهٔ خوبی است، چون خیلی از آدم‌ها می‌توانند آن را استفاده کنند. اما، هیچ‌کس نمی‌داند چگونه آن را تعریف کند. این بخشی از مسئله است و به همین خاطر ما هیچ‌گاه از آن استفاده نمی‌کنیم. با این حال، ما آن را کنار نمی‌گذاریم، فقط می‌گوییم که از منظر ما این واژه ناکافی است. مثلاً اگر من بگویم رابطهٔ شما با همسرتان چیست، آیا شما فقط می‌گویید پایدار؟ آیا بیشتر از این نمی‌خواهید؟ آیا خلاقیت و عیش و همهٔ چیزهای دیگر نمی‌خواهید؟

اگر ما صرفاً آنچه اکنون انجام می‌دهیم تداوم بخشیم {و در انجام آنها پایدار باشیم}، مرگ همهٔ ما سرمی‌رسد. بسیاری از این کارهایی که می‌کنیم حماقت مبتنی بر کربن است. منظورم این است که ما نمی‌توانیم در این کار پایداری کنیم. حتی اگر آلایندگی کربن خود را کاهش دهید، مشکل همچنان باقی است. ما مشکل انرژی نداریم، آنچه خیلی از مردم نمی‌دانند این است که ما مشکل مواد داریم. کربنی که در هواست در جای نادرستی است. جای این کربن در خاک است. شما به یک سیستم تعریف‌شده نیاز دارید و پایداری آن سیستم تعریف‌شدهٔ مورد نیاز نیست. (در گفت‌وگوی منتشر شده در وب‌سایت INHABITAT، سال ۲۰۱۷)

شهرها در حال ایجاد نوع فجیعی از ناپایداری اجتماعی هستند که موجب زوال بیشتر محیط زیست می‌شود. به رغم افزایش جهانی ثروت که سرعت آن بسیار بیشتر از افزایش جمعیت است، {وضعیت} فقرای دنیا از حیث تعداد آنها و از حیث {شدت} فقر در حال وخیم‌تر شدن است. بسیاری از این مردم فقیر در کثیف‌ترین محیط‌ها زندگی می‌کنند و در معرض منتها درجات فقر محیطی هستند و چرخهٔ فرسایش و آلودگی را تداوم می‌بخشند.

قرار است که شهرها بخش بزرگ و بزرگ‌تری از مردم فقیر دنیا را در خود جا بدهند. نباید تعجب‌آور باشد که جوامع و شهرهایی که فاقد برابری‌های اولیه هستند از محرومیت‌های شدید اجتماعی رنج می‌برند و آسیب‌های زیست‌محیطی بزرگ‌تری ایجاد می‌کنند. مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی در هم تنیده‌اند.

فقر، بیکاری، بیماری، تحصیلات ضعیف -به طور خلاصه بی‌عدالتی اجتماعی در هر شکل آن- ظرفیت یک شهر را برای پایداری زیست‌محیطی تضعیف می‌کند. شهرهایی که تجربهٔ جنگ‌های داخلی دارند مثل بیروت، شهرهایی که از فقر شدید رنج می‌برند، مثل بمبئی، شهرهایی که بخش بزرگی از جمعیت‌شان را از زندگی رایج بیگانه کرده‌اند، مثل لس‌آنجلس، یا شهرهایی که سود مادی را به منزلهٔ تنها انگیزه‌شان دنبال کرده‌اند، مثل سائوپائولو، محیط زیست را تا سرحد آسیب به همه تخریب کرده‌اند.

بدون حقوق اولیهٔ انسانی و صلح توازن شهری یا بهبود حقیقی زیست‌محیطی نمی‌تواند وجود داشته باشد. (در کتاب Cities For a small planet، منتشر شده در سال ۱۹۹۷)

مباحث مرتبط با پایداری، منابع و انرژی امروزه ورد زبان هر کسی است. ما نیز با پرسش‌هایی دربارهٔ شهر بدون کربن‌دی‌اکسید درگیریم و از خود می‌پرسیم که معماری قادر است چه کاری برای کمک {به این وضعیت} انجام دهد. به جای بازسازی ریشه‌ای شهرها، محتمل است که شاهد ابداعاتی خواهیم بود همچون سلول‌های خورشیدی که می‌توانید آنها را منطبق با موقعیت خورشید تنظیم کنید تا انرژی بیشتری جمع‌آوری کنید. اما شاید به موازات اینها پیشرفت‌های بنیادین‌تری رخ دهد، جایی که بخش‌هایی از شهر ما چشم‌اندازهایی از قرن بیست و یکم را تحقق بخشند. اگر نظر مرا بخواهید، این امر تنها از طریق زیرساخت‌ها ممکن است.

تغییرات بنیادین فقط از طریق اموری که باید به شیوهٔ سخت بیاموزیم سر می‌رسد. ما همین امر را در بحث راجع به نیروگاه‌های هسته‌ای می‌بینیم: ما پیش از این نیز می‌دانستیم که امکان ندارد {انرژی مورد نیاز} دنیا را از طریق انرژی هسته‌ای تأمین کنیم، حتی پیش از فاجعهٔ رخ داده در ژاپن، چرا که دفع دائمی {زباله‌های} آن برای هزاران سال قابل تضمین نیست.

اما تغییری در اندیشه فقط زمانی رخ می‌دهد که چاقویی روی گلوی شما باشد و نیمی از گلویتان بریده شده باشد. آنگاه است که شما واکنشی از سر ترس خواهید داشت. رسم دنیا و سرشت انسان همین است: بیشتر واکنشگر است تا کنشگر. و به همین خاطر است که شهرهای ما به این شکل هستند؛ چون فشار به اندازهٔ کافی زیاد نیست تا چیزی را تغییر دهد.

اما این بر عهدهٔ ما معماران است که بکوشیم و تغییری ایجاد کنیم، چون ممکن است آنچه را که دیگران هنوز ندیده‌اند -یعنی عناصر لازم برای تغییرات ممکن را- کمی زودتر بازشناسیم. با این حال ما دستورالعملی هم که بتوان آن را بی‌درنگ تشخیص داد در دست نداریم. (در گفتگو با Hubertus Adam و J. Christoph Bürkle، منتشر شده در وب‌سایت ژورنال Places، در سال ۲۰۱۲)

من حتی تا به امروز دل‌مشغول ترکیب مدرنیسم با سنت‌های محلی هند هستم. {این که} چگونه می‌توان اندیشه‌های آوانگارد اروپایی و امریکایی را با آنچه وطن مرا ساخته -آفتاب و باران، نمایش نور و سایه، حضور همه‌جایی مذهب و اسطوره، همسازی با طبیعت، پایداری- ادغام کرد؟ پایداری اختراع هندی‌هاست؛ {فرد مبتلا به} فقر هیچ‌گاه چیزی را هدر نمی‌دهد. (در گفت‌وگوی منتشر شده در وب‌سایت 032c، سال ۲۰۲۰)

کتابی هست که آن را با عنوان «رؤیای سبز» منتشر کردیم، با {همکاری} دو گروه از پژوهشگران دکتری که زیبایی همهٔ بناهایی را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده‌اند که امتیازهای برتر استانداردهای «لید» و «برییم» را در سرتاسر دنیا کسب کرده‌اند. بنا بر این {پژوهش}، مثلاً نود و پنج درصد این بناها بسیار زشت هستند و این امر دوست داشتن آنها را سخت می‌کند. چرا که اگر شما یک بنا را دوست بدارید، همین {دوست داشتنی بودنش} واقعاً پایدارترین چیزی است که در مورد آن می‌توانید ببینید و احساس کنید.

اما این که استانداردهای «لید» و «برییم» در ده سال گذشته باعث ایجاد چنین زشتی‌ای شده‌اند تکان‌دهنده بود؛ و دلایل بسیاری برای این امر وجود دارد. البته چیزهای فوق‌العاده خوبی در مورد این گواهی‌نامه‌ها وجود دارد، اما {این وجوه مثبت} معمولاً فدای {جنبه‌های دیگر} می‌شود. (در گفت‌وگوی منتشر شده در مجلهٔ The New ARCH، دورهٔ ۲، شمارهٔ ۲، سال ۲۰۱۵)

معماری و طراحی به طور کلی بر حدی از دگرگونی دلالت دارند و هر گونه مداخله مقدار مشخصی از تخریب را پیش‌فرض می‌گیرد. دانش پایداری، به سبب کاستن از منابع مورد استفاده، ابزاری را برای استراژی‌های آگاهانه‌تر و مسئولانه‌تر در زمینهٔ مدیریت تخریب فراهم می‌کند.

بخاطر همین است که در محلی همچون امهات {در عربستان}، تصمیم گرفته‌ایم که ساختمان‌هایی طراحی کنیم که بتوان قطعات آنها را از هم جدا کرد و بدون برجا گذاشتن آسیب محیطی جدی آنها را برچید. پیش‌ساختگی در این وجه از طراحی نقشی اساسی ایفا کرد. پایداری نباید همچون یک گزینه {تلقی شود}، بلکه باید همچون رکن و جهت اصلی هر نوع معماری و تخصصی در نظر گرفته شود. ما در جهانی شکننده زندگی می‌کنیم و مسئولیت ما در مقام گونهٔ انسان این است که از آن محافظت کنیم. (در گفت‌وگوی منتشر شده در وب‌سایت designboom، سال ۲۰۲۰)

پنج دهه است که مبحث پایداری در معماری و شهرسازی اهمیت فراوان یافته، اما متأسفانه به یک دکان برای شرکت‌های بزرگ مهندسی تبدیل شده است. زیرا پایداری بیشتر به سیستم‌های تأسیساتی و برقی معطوف شده است که با هزینه‌های هنگفت در ابتدا به ساختمان‌سازی اضافه می‌شوند، به امید این که در درازمدت به صرفه‌جویی در انرژی برسند. در این روند همهٔ ارزش‌های زیبایی‌شناسی معماری فدای طرح‌های تأسیساتی مضاعف شده‌اند.

در حالی که در گذشته، معماری بومی ایرانی همواره دارای سیستم‌های منفعل تأسیساتی بود که با ارزش‌های زیبایی‌شناسی ادغام شده بودند. همان معماری که بادگیر را می‌ساخت، کل خانه را می‌ساخت و اگر از شیشهٔ رنگی استفاده می‌کرد دلایل کاربردی هم داشت. پایداری هرگز از زیباشناسی جدا نبود. معماری پایدار از ارزش‌های ماندگار درون یک فرهنگ خاص منشأ می‌گیرد و این ارزش‌های ماندگار هستند که به معماری و سایر هنرها اصالت می‌بخشد. (در سخنرانی در کنفرانس معماری پایدار در فرهنگسرای نیاوران، سال ۱۳۹۲، برگرفته از گزارش مجلهٔ معماری و ساختمان از این کنفرانس در شمارهٔ ۳۸، بهار ۱۳۹۲)