
شیگرو بان | Shigeru Ban
شیگرو بان، متولد سال ۱۹۵۷، معمار ژاپنی برندهٔ جایزهٔ پریتزکر است.معماری ذاتاً عملی ضد محیط زیستی است.
همواره از من با عنوان معمار دوستدار محیط زیست یا معمار پایدار نام بردهاند، اما من از نامیده شدن با این القاب متنفرم. من سازهٔ لولهمقوایی را در سال ۱۹۸۶ ساختهام، سالها قبل از زمانی که معماری پایدار مُد شود. {…} اما من معنای معماری پایدار یا زیستمحیطی را نمیفهمم، چرا که عمل ساختن یک بنا به خودی خود در تقابل با زیبایی طبیعت است. معماری ذاتاً عملی ضد محیط زیستی است.
{…} البته از آنجایی که پایداری بینشی مهم است {با آن مشکلی ندارم}، و حتی اگر به شکل مُد درآمده، خیلی خوب است که مردم به پایداری علاقهمند شدهاند. مشکل آنجاست که افراد بدون این که این اصطلاح را به شکل درست درک کنند از آن استفاده میکنند. {…} در اروپای امروز شما میتوانید سیستم دیوار پردهای بسیار گرانقیمتی با شیشهٔ دوجداره و کرکرههای قابل تنظیم بخرید، و همیشه چنین سیستمهای {ضد محیط زیستی توسط سازمانهای ارائهدهندهٔ استانداردهای معماری پایدار} علائم مخصوص معماری پایدار را دریافت میکنند. (در گفتگو با Blaine Brownell، منتشر شده در کتاب Matter in the Floating World در سال ۲۰۱۱)
اثر معماری -از کاغذ ساخته شده باشد یا از بتون- در واقع برای فایده رساندن ساخته میشود. در واقع هر اثر معماری موقت است. معماری سودگرایانه دقیقا همینطور است. اگر بنایی برای کسب پول ساخته شده باشد، احتمالاً سازندهٔ دیگری پیدا خواهد شد که بخواهد با خراب کردن و دوباره ساختن آن بنا پول بیشتری کسب کند. و این چرخه مدام تکرار میشود. پس در واقع حتی بناهای ساخته شده از بتون نیز موقت هستند.
اگرچه، اگر بنایی بسازید که مردم آن را دوست داشته باشند، آنگاه فارغ از این که از چه ساخته شده است، آن بنا ماندگار خواهد شد. (در گفتگو با Edan Corkill، منتشر شده در وبگاه The Japan Times، سال ۲۰۱۳)
طراحی یک خانه بهمراتب سختتر از طراحی موزهٔ هنر یا یک بنای اداری است. هنگام طراحی خانه، شما یک کارفرمای مشخص دارید که باید طرح شما با سبک زندگی او همخوانی داشته باشد، اما هنگام طراحی یک اداره، شما تنها با کلیات معماری مواجه هستید. بر همین اساس، وقتی یک معمار مشهور شود، تمایلی به طراحی بنای مسکونی ندارد. در پروژههای مسکونی پولی وجود ندارد و در عین حال مشکلات و مسئولیتها زیاد است. اما هستند معمارانی همچون لوکوربوزیه، میس وندرروهه و آلوار آلتو که سرتاسر عمر حرفهای خود به طراحی خانهها مشغول بودهاند و من به آنها احترام میگذارم. این معماران در حین طراحی خانهها آزمونهای طراحانهٔ خویش را انجام دادند. (در گفتگو با Edan Corkill نویسندهٔ وبسایت the Japan Times، سال 2013)
معماران تمایل دارند که برای طبقات ممتاز جامعه کار کنند. از حیث تاریخی، افرادی که قدرت مالی یا سیاسی داشتند معماران را استخدام میکردند تا چیزی برایشان خلق کنند که قدرت آنها را به رخ بکشد، نمادی از وضعیت برتر آنها. من این موضوع را زمانی فهمیدم که کارم را در مقام یک معمار شروع کردم و این مسئله برایم ناامیدکننده بود. ولی همزمان متوجه شدم که وقتی یک حادثهٔ طبیعی رخ دهد، مردم عادی خانه و سرپناه خود را از دست میدهند، و فهمیدم این موقعیت همانی است که معماران میتوانند به یاری مردم {عادی} بشتابند. {…} بعد از تکتک زلزلههای بزرگ اخیر- زلزلهٔ کوبه (1995)، فوکوکا (2005)، نیگاتا (2007)- تلاش کردهام که با پیشنهاد نوعی از سیستم دیوارهای جداکنندهٔ لولهٔ کاغذی مخصوص مراکز اسکان زلزلهزدگان، برای مردم آواره مقداری از محرمیت را فراهم کنم.
اگرچه، همیشه به مشکلی یکسان برخوردهایم، یعنی تضاد بین خواست مردم زلزلهزده برای داشتن محرمیت و خواست مسئولان برای راحت کنترل کردن مردم. مسئولان از این نگران هستند که اگر محرمیت زلزلهزدگان تامین شود، آنها به کارهایی نامطلوب میپردازند. کمکم متوجه شدهام که اگر یک نفر بخواهد یک کار اساسی انجام دهد، مسئولان و دولتمردان در برابر آن جبهه خواهند گرفت. {…} اصولاً دولتمردان نمیخواهند کاری تازه که پیش از این سابقه نداشته انجام دهند. برای همین ما ابتدا به سراغ مراکز اسکانی رفتیم که توسط سمن (انجیاو) ها و در موارد معدودی دانشگاهها اداره میشدند. آنها از همکاری با ما بسیار استقبال کردند، مخصوصا اگر به آنها هزینهای تحمیل نمیکردیم. از همین طریق بود که توانستیم سنت {ایجاد محرمیت برای زلزلهزدگان} را جا بیندازیم و به تدریج آن را گسترش دهیم. (در گفتگو با Edan Corkill نویسندهٔ وبسایت the Japan Times، سال 2013)